مدّرس : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی

درس هفتم 

«صوت شناسی (3)   »

در مبحث قبل با مفهوم زیر و بمی یا ارتفاع آشنا شدید اکنون جهت افزایش اطلاعات شما مواردی چند را متذکر می شویم :

یک : همه صداهایی که می شنویم تک فرکانسی نبوده و برخی دارای چند فرکانس هم زمان هستند به صداهایی که فقط یک فرکانس دارند "تون ساده" و به صداهایی که دارای چند فرکانس هم زمان هستند "تون مرکب" گویند برای مثال صدای یک سوت دارای  تون ساده است اما  صدای یک ویولون دارای تون مرکب است .

گوش انسان وقتی اصوات با تون مرکب را می شنود از بین مؤلفه های فرکانسی مختلف آن صدا ، قوی ترین را به عنوان فرکانس اصلی انتخاب و مابقی را در کنار آن و به شکل ضعیف تر تشخیص می دهد به همین دلیل این صداها را معمولاً به شکل رگه دار می شنود .

دو : یکی از مفاهیم مهم در موسیقی مفهوم " فاصله " است که ارتباط زیادی با موضوع ارتفاع یا فرکانس دارد . فاصله عبارت است از میزان نسبت ارتفاع دو صوت با یکدیگر . مثلاً هنگامیکه نسبت صدایی با فرکانس 200 هرتز را با صدایی با فرکانس 100 هرتز بسنجیم فاصله این دو صدا برابر 2 می باشد . به همین ترتیب ممکن است نسبت ارتفاع دو صدا 1/5 یا 2/5 یا بیشتر و یا کمتر باشد . یکی از فواصل بسیار مهم و پر کاربرد در موسیقی و به خصوص تلاوت قرآن فاصله دو برابر یا اکتاو ( octave) است .

سه : محدوده صحبت کردن عادی در مردان در حدود 100 هرتز و در زنان در حدود 200 هرتز می باشد به همین دلیل صدای زنان زیرتر از مردان شنیده می شود .

چهار : همانطور که گفتیم برای هر انسانی وسعت یا محدوده صوتی مشخصی وجود دارد که پایین تر و بالاتر از آن برای او امکان ندارد . علماء و دانشمندان بر اساس این محدوده ها تمامی انسانها را در 6 گروه اصلی طبقه بندی نموده اند  و برای هر گروه نام خاصی قرار داده اند .  این 6 گروه در دو بخش صدای مردان و صدای زنان و کودکان تقسیم بندی شده است . که به ترتیب از زیرترین فرکانس تا بم ترین فرکانس ها عبارتند از :

گروه 1 :  صدای زیر زنان و کودکان یا سوپرانو   (soprano)

گروه 2 : صدای متوسط زنان و کودکان یا متزوسوپرانو  ( Mezzo soprano)

گروه 3 : صدای بم زنان و کودکان  یا آلتو  (Alto)

گروه 4: صدای زیر مردان   یا  تنور   (Tenor)

گروه 5 : صدای متوسط مردان  یا باریتون  (Bariton)

گروه 6 : صدای بم مردان  یا باس  (Bass)

البته طبقه بندی دیگری هم وجود دارد که بصورت هشت تایی است به این ترتیب که هر کدام از صداهای مردان و زنان را البته به دو بخش زیر و بم تقسیم نموده و برای هر کدام از آن بخش ها هم دو گروه زیر اول( Premier Tenor )و زیر دوم (Secound Tenor ) و بم اول(Premier Bass )و بم دوم ( Secound Bass ) معین می نمایند . برای مثال صدای مردان به ترتیب در چهابخش قرار می گیرد که چون در تلاوت قرآن بیشتر صدای مردان مورد استفاده قرار می گیرد .

ما در پایان این درس و بر اساس طبقه پایین صدای قراء مصری این چهار گروه را معرفی نموده ایم .

پایان درس هفتم 

برگرفته شده از سایت WWW.MEHAD.ORG